اماکن زیارتی

مهديه

محلى كه خيمه عاشقان و منتظران مولا است و معمولاً برنامه هاى مذهبى و دعاى ندبه درآن برگزار می شود.
ساختن مكان هايى با نام مهدیه ، قائميه ، منتظريه ، بيت المهدى ، دار المهدى (ع)و امثال اين ها، همانند ساختن حسينیه ها و تكايا است كه هم محلى براى عرض ارادت به اهل بيت عصمت و طهارت است و هم مشمول آيه شريفه: تَعاونوا على البر و التقوى، (1) است.
مهدیه تهران سال هاست كه در آن صبح هاى جمعه دعاى ندیه برگزار مى شود و مورد استقبال منتظران حضرت قرارگرفته است. در مجاور مسجد مقدس جمكران هم، سالنى را به نام مهدیه احداث كرده اند .
1. سوره مائده، 2.

مسجدسهله

يكى از مشهورترين مساجد اسلامى كه در قرن اول هجرى توسط قبايل عرب در شمال غربى مسجد جامع كوفه به فاصله حدود دوكيلومتر ساخته شده است؟ مسجد شريف سهله است كه در منابع تاريخى از آن با نام هايى چون مسجد سهيل، بنى ظفر و عبدالقيس ... (1) ياد شده است.
اين مسجد در زمينى خالى از سكنه ساخته شده كه اطراف آن پوشيده از ماسه هاى قرمز است.
مجموع فضاى مسجد از دو قسمت شبستان و صحن تشكيل شده است. در بخش هاى مختلف صحن مسجد، محراب هايى ساخته شده است كه به نام پيامبران و ائمه اطهار(ع) نامگذارى شده اند و در اصطلاح آن ها را مقام مى خوانند. اين مقام ها عبارتند از: مقام حضرت ابراهيم (ع)، مقام حضرت يونس (ع)، مقام حضرت ادریس (ع)، مقام حضرت صالح (ع)، مقام حضرت سجاد(ع)، مقام امام صادق (ع)، و مقام امام زمان (ع)؟ اين مقام در قسمت ميانى مسجد، كمى مايل به سمت جنوب، در بين مقام هاى امام سجاد(ع) و حضرت يونس(ع)قرار دارد.
امروزه ساختمانى به طول 80 متر و عرض 5/5 متر در اين محل بنا شده است.
حضرت ولى عصر(ع) در اين مقام، نماز و دعا و نيايش به جاى آورده اند و عالم بزرگوار علامه بحر العلوم آن حضرت را در اين مكان شريف، در حال مناجات با پروردگار زيارت كرده اند.
گذشته از آن، گزارش هاى بسيارى از ملاقات با آن حضرت در اين مسجد مبارك در طول تاريخ نقل شده است كه اين امر سبب اقبال بسيار عاشقان و شيفتگان خالص آن حضرت به اين مكان شریف گشته و در نتيجه ساختمان اين قسمت، بارها توسط شيعيان مخلص تجديد بنا شده است. براى اين مقام زيارتنامه مخصوصى دركتب روايى نقل شده است كه به همراه ساير دعاها و عبادات به جاى آورده مى شود.
در مجموعه روايات با تعابير مختلفى از جايگاه معنوى و منزلت مسجد سهله ياد شده است. مى توان گفت از اخبار چنان معلوم مى شودكه بعد از مسجد اعظم كوفه، مسجدى به فضيلت اين مسجد وجود ندارد.
ابو بصير نقل كرده است كه امام صادق(ع)به ايشان فرمودند: اى ابا بصير گويى روزى را مى بينم كه حضرت مهدى(ع)با خانواد ه ا ش در مسجد سهله فرود مى آيند. ابو بصير مى گويد: به حضرت صادق(ع)عرض كردم آن مسجد منزل قائم(ع)خواهد بود؟ حضرت فرمودند: آرى، اين مسجد منزل حضرت ادریس (ع)و حضرت ابراهيم(ع)بوده است و خدارند هيچ پيامبرى را به پيامبرى مبعوث نكرده است . مگر آن كه وى در اين مسجد نمازگزارده است. مسكن حضرت خضر(ع) در اين مسجد است .هركسى در اين مسجد اقامت داشته باشد، مثل آن است كه در چادرپيامبر اكرم(ص)اقامت دارد ... هركس در اين مكان شريف نماز به جاى آورد و به دنبال آن با نیت خالص دعا كند؟ حاجت او برآورده مى شود و اگركسى از ترس امرى به آن جا پناه ببرد، خداوند وى را از آن خطر در امان نگه مى دارد. ابو بصير مى گويد به امام صادق(ع)عرض كردم: به درستى كه اين مكان شریف بسيار فضيلت دارد. حضرت فرمودند: آیا باز فضيلت هاى آن را بشمارم. عرض كردم: آرى .
حضرت فرمودند: مسجد سهله از جمله مكان هايى است كه خداوند تبارك و تعالى دوست دارد در آن جا دعا خوانده شود. هيچ شب و روزى نيست مگر آنكه ملائكه اين مسجد را زيارت مى كنند و در آن جا به عبادت خدا مشغول مى شوند. اگر من در نزديك اين مسجد ساكن بودم همه نمازهايم را در آن جا به جاى مى آوردم... بعد ابو بصير مى گويد به حضرت صادق(ع)عرض كردم: قائم(ع)هميشه آن جا خواهند بود؟ حضرت فرود ند: آرى (2).
آداب و اعمال مسجد سهله در مفاتيح الجنان آمده است (3) . بسيارى ازكسانى كه تشرف به محضر حضرت مهدى(ع)را درخواست مى كردند، چهل شب جمعه از مسجدكوفه به مسجد سهله مى رفتند يا چهل شب چهارشنبه در مسجد سهله بيتوته و عبادت مى كردند تا به فيض حضور نائل شوند .
حضرت آية الله مرعشى نجفى(ع)مى گويد: در ايام تحصيل علوم دينى و فقه اهل بيت(در نجف اشرف، شوق زيادى جهت ديدار جمال مولايمان بقية الله الاعظم(ع)داشتم. با خود عهدكردم چهل شب چهارشنبه پياده به مسجد سهله بروم، به اين نيت كه جمال آقا صاحب الامر(ع) را زيارت كنم و به اين فوز بزرگ نايل شوم. تا 35 يا 36 شب چهارشنبه ادامه دادم. تصادفاً در اين شب، رفتنم از نجف به تأخير افتاد و هوا ابرى و بارانى بود. نزديك شب وحشت و ترس وجود مرا فراگرفت، مخصوصا از زيادى قطاع الطريق و دزدها. ناگهان صداى پايى را از پشت سر شنيدم كه بيشتر موجب ترس و وحشتم گرديد. برگشتم به عقب، سيد عربى را با لباس اهل باديه ديدم، نزديك من آمد و با زبان فصيح گفت: اى سيد سلام عليكم. ترس ووحشت به كلى از وجودم رفت و اطمينان و سكون نفس پيداكردم و تعجب آور بودكه چگونه اين شخص در تاريكى شديد، متوجه سيادت من شد و در آن حال من از اين مطلب غافل بودم . به هر حال سخن مى گفتيم و مى رفتيم از من سؤال كرد: كجا قصد دارى؟ گفتم: مسجد سهله. فرمود: به چه جهت گفتم: به قصد تشرف و زيارت ولى عصر. مقدارى كه رفتيم به مسجد زيد بن صوحان كه مسجدكوچكى است نزديك مسجد سهله رسيديم. داخل مسجد شده و نماز خوانديم و بعد از دعايى كه سيد خواند گويى ديوار و سنگ ها با او آن دعا را مى خواندند- احساس انقلابى عجيب در خود نمودم كه از وصف آن عاجزم .
بعد از دعا سید فرمود: سید توگرسنه اى، چه خوب است شام بخورى. پس سفره اى راكه زير عبا داشت بيرون آورد و در آن سه قرص نان و دو يا سه خيار سبز تازه بود . مثل اينكه تازه از باغ چيده و آن وقت چله زمستان و سرماى زننده اى بود و من منتقل به اين معنا نشدم كه اين آقا اين خيار تازه سبز را در اين فصل زمستان ازكجاآورده؟ طبق دستور آقا شام خوردم.سپس فرمود: بلند شو تا به مسجد سهله برويم . داخل مسجد شديم . آقا مشغول اعمال وارده در مقامات شد و من هم متابعت آن حضرت انجام وظيفه مى كردم و بدون اختيار نماز مغرب و عشا را به آقا اقتداكردم و متوجه نبودم كه اين آ قاكيست بعد از آن كه اعمال تمام شد، آن بزرگوار فرمود: اى سيد آیا مثل ديگران بعد از اعمال مسجد سهله به مسجدكوفه مى روى يا در همين جا مى مانى؟ گفتم: مى مانم و سپس در وسط مسجد در مقام امام صادق(ع) نشستيم. به سيد گفتم: آیا چاى يا قهوه يا دخانيات ميل دارى آماده كنم در جواب كلام جامعى را فرمود: اين امور از فضول زندگى است و ما از اين فضولات دوريم.
اين كلام در اعماق وجودم اثرگذاشت، به نحوى كه هرگاه يادم مى آيد اركان وجودم مى لرزد.
به هر حال مجلس نزديك دو ساعت طول كشيد و در اين مدت مطالبى ردَ و بدل شدكه به بعضى از آن ها اشاره مى كنم.
1. در رابطه با استخاره سخن به ميان آمد. سيد عرب فرمود: اى سيد با تسبيح به چه نحو استخاره مى كنى
گفتم: سه مرتبه صلوات مى فرستم و سه مرتبه مى گویم: استخیر الله برحمته خیرة فی عافیة پس قبضه اى از تسبيح راگرفته مى شمارم.اگر در تا بماند بد است و اگر يكى ماند خوب است.فرمود: براى اين استخاره، باقى مانده ا ى است كه به شما نرسيده و آن اين است كه هرگاه يكى باقى ماند، فوراً حكم به خوبى استخاره نكنيد؟ بلكه توقف كنيد و دوباره بر ترك عمل استخاره كنيد. اگر زوج آمدكشف مى شود، استخاره اول خوب است، اما اگر يكى آمدكشف مى شودكه استخاره اول ميانه است .
2. از جمله مطالب در اين جلسه تاکید سيد عرب بر تلاوت و قرائت اين سوره ها بعد از نمازهاى واجب بود. بعد از نماز صبح سوره ياسين و بعد از نماز ظهر سورهَ عم ، بعد از نماز عصر سوره نوح و بعد از نماز مغرب سوره واقعه و بعد از نماز عشاء سوره ملك.
3. ديگر اينكه تاكيد فرمودند: بر دو ركعت نماز بين مغرب و عشاكه در رکعت اول بعد از حمد هر سوره اى خواستى مى خوانى و در ركعت دوم بعد از حمد سوره واقعه مى خوانى و فرمود: كفايت مى كند اين از خواندن سوره واقعه بعد از نماز مغرب تاكيد فرمود كه: بعد از نمازهاى پنجگانه اين دعا را بخوان: "اللهم سرَحنى عن الهموم و الغموم و وحشة الصدر و وسوسة الشیطان برحمتك يا ارحم الراحمین "
4 . و ديگر تاكيد بر خواندن اين دعا بعد از ذكر ركوع در نمازهاى يوميه خصوصأ ركعت آخر: " اللهم صل على محمد و آل محمد و ترحم على عجزنا واغثنا بحقهم . درتعريف و تمجيد از شرايع الاسلام مرحوم محقق حلى فرمود: تمام آن مطابق با واقع است مگركمى از مسايل آن
5 . تاكيد بر خواندن قرآن و هديه كردن ثواب آن، براى شيعيانى كه وارثى ندارند، يا دارند لكن ياد از آن ها نمى كنند.
6. تحت الحنك را زير حنك قرار دادن و سر آن را در عمامه قرار دادن؟ چنانكه علماى عرب به همين نحو عمل مى كنند و فرمود: در شرع اين چنين رسيده است.
7. تاكيد بر زيارت سيَد الشهدا (ع).
8. دعا در حق من و فرمود: قرار دهد خدا تو را از خدمتگزاران شرع.؟
9. پرسیدم نمى دانم آيا عاقبت كار خير است و آيا من نزد صاحب شرع مقدس روسفيدم؟ فرمود: عاقبت تو خير و سعيت مشكور و روسفيدى .
گفتم: نمى دانم آیا پدر و مادر و اساتيد و ذوى الحقوق از من راضى مستند يا نه؟ فرمود: تمام آن ها از تو راضى اند ر درباره ات دعا مى كنند.
استدعاى دعاكردم براى خودم كه موفق باشم براى تأليف و تصنيف.دعا فرمودند. در اين جا مطلب ديگرى است كه مجال تفصيل و بيان آن نيست. پس خواستم از مسجد بيرون روم به خاطر حاجتى، آمدم نزد حوض كه در وسط راه قبل از خارج شدن از مسجد قرار دارد. به ذهنم رسيد چه شبى بود و اين سيد عرب كيست كه اين همه با فضيلت است؟ شايد همان مقصود ومعشوقم باشد تا به ذهنم اين معنى خطوركرد، مضطرب برگشتم و آن آقا را نديدم وكسى هم در مسجد نبود.يقين پيداكردم كه آقا را زيارت كردم و غافل بودم. مشغول گریه شدم و همچون ديوانه اطراف مسجدگريه مى كردم تا صبح شد؟ چون عاشقى كه بعد از وصال مبتلا به هجران شود.اين بود اجمالى از تفصيل كه هروقت آن شب يادم مى آيد، بهت زده مى شوم (4)
1. "سهله "كه اكثرا آن را به سين مفتوحه ضبط كوده اند به "زمين هموار"گفته مى شود و بعضى هم به سين مكسور خوانده اندكه ب معنى "خاك ماسه مانند است كه به وسيله سيل در مسيل ها جمع مى شود. بنابراين نامگذارى اين مسجد به سهله به لحاظ جنس خاك آن منطقه بوده است و همين طور در علت تسميه آن به نام هاى ديگرگفته اندكه "سهيل " نام سازنده آن مسجد است و "عبدالقيس " نام طايفه اى است كه اين مسجد در منطقه سكونت آن ها بنا شده است و "بنى ظفر" هم يكى از طايفه هاى قبيله عبدالقيس است و... ابن الفقيه روايت مى كند حضرت على(ع) فرمودند: دركوفه چهار بقعه مقدس وجود دارد كه چهار مسجد در آن ساخته شده است. به آن حضرت عرض شد آن هاكدام مساجدند. حضرت فرمود: يكى از آن ها مسجد ظفر يا همان مسجد سهله است. 
2. بحارالانوار، ج97ص 435.
3. نشريه موعود، شماره39ص 48
4. نشريه موعود، شمار120
مقام امام زمان

مكانى است كه يا شخصى در آن جا به محضر حضرت مشرف شده يا از آن حضرت، معجزه اى در آن جا ظاهر شده است. مانند: مسجدالحرام، وادى السلام، سرداب سامرا، مسجد سهله و حله، مسجدكوفه، مسجد جمكران و..0 (1)
برخى به اماكنى كه به نحوى به آن حضرت منسوب و مربوط است نيزگويند 0 مانند: مشاهد مشرفه ائمه معصومين و انبياء و اوصياء(ع) و قبور اولياء الله و مؤمنين. بزرگداشت آن چه به حضرت منسوب و مربوط است، يكى از وظايف مؤمنان است 0 بزرگداشت اين اماكن به شيوه هاى مختلفى ممكن است: زينت دادن، آباد كردن، فرش گستراندن، پاكيزه و خوشبو نمودن، بوسيدن، چراغ روشن كردن، رفت و آمد كردن، پاى برهنه وارد شدن، با حالت وقار و آرامش وارد شدن، مشغول شدن به اذكار و دعا و قرائت قرآن، پرهيز از نجس كردن يا كثيف نمودن آن تطهير آن ها در صورت نجس شدن، جاروكردن، پرهيز از مزاح و بيهوده گويى، پرهيز از جدال، حفظ و نگهدارى آن ها (2) و..0 محدث نورى دركتاب جنة الماوي " حكايت كرده كه گويد: در بعضى از نوشته ها به نقل از خط شيخ زين العابدين على بن الحسن بن محمد خازن حائرى- شاگرد شيخ شهيد- ديدم كه: ابن ابى جواد نعمانى به حضور مولايمان حضرت مهدى (ع) مشرف شد و به آن حضرت عرضه داشت: براى شما در شهر نعمانيه يك مقام و در شهر حله يك مقام است. شما دركداميك از آن ها تشريف مى آوريد حضرت فرمودند: در نعمانيه شب سه شنبه و روز سه شنبه و روز جمعه و شب جمعه را در حله مى باشم، ولى اهل حله نسبت به مقام من تادب نمى كنند. هركس كه با ادب به مقام من داخل شود و بر من و بر امامان (ع) سلام كند، و بر من و ايشان دوازده بار درود فرستد، سپس دو ركعت نماز با دو سوره به جاى آورد و به وسيله آن ها با خداوند مناجات كند، خداوند آن چه را از او بخواهد، به وى مي دهد (3) 
ا. نجم الثاقب باب هفتم.
2. راه وصال حسين مطلق ص191 
3. مكيال المکارم ج 2، ص 474 ترجمه قزوينى.